20 Şubat 2013 Çarşamba

BASİT USULDE VERGİLENDİRME


v  BASİT USÜLDE VERGİLENDİRME

Ø  Basit usül nedir?
Basit usul çok küçük esnafa sağlanan bir vergilendirme  kolaylığıdır.
Bu kapsamdaki esnaf, daha öncesinde, “götürü usul”  olarak vergilendirilmekte idi.  Bir evrak düzeni söz konusu değildi ve esnaf derecelendirme usulü ile vergilendirilmekte idi.
 Evrak düzeninin olmadığı bu sistem, vergilendirme sistemine büyük zararlar yaratmakta idi.
Nitekim 215 no lu GV Tebliğinde şu açıklama yapılmıştır.

“Götürü usulde vergilendirilen mükellefler gerçek kazançları üzerinden vergiye tabi olmadıklarından, zorunlu tutulmasına karşın satın aldıkları mal ve hizmetler karşılığında belge almak için herhangi. bir gayret göstermemektedirler. Bu özellikleri dolayısıyla ticari kazancın götürü usulde tespiti yöntemi kayıt dışı ekonomiyi besler hale gelmiştir.
….
Buna göre; kayıt dışı ekonominin kontrol altına alınması, belge düzeninin yerleştirilmesi ve vergilendirmede gerçek kazancın esas alınmasının sağlanması amacıyla ticari kazancın götürü usulde tespiti uygulaması kaldırılmıştır.”

Ve 4369 sayılı yasa ile 01/01/1999 tarihi itibarıyla götürü usul kaldırılmış, basit usulde vergilendirme başlamıştır.

Ø  Basit usule tabi olmanın şartları?
Basit usule tabi olmanın iki türlü şartı vardır.

A)     Basit usule tabi olmanın genel şartları şunlardır:
1.     Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (İşinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve yükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına iş devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.)
2.     İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde (2013: 5.300 TL), diğer yerlerde ( 2013: 3.700 TL) lirayı aşmamak.
3.     Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısiyle gerçek usulde Gelir vergisine tabi olmamak.
B)    Basit usule tabi olmanın özel şartları şunlardır.
1.     Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 6 (2013: 110.000 TL) milyar lirayı aşmaması,
2.     1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hasılatının 3 (2013: 37.000 TL) milyar lirayı aşmaması,
3.     1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 6 (2013: 75.000 TL) milyar lirayı aşmaması.
Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi  kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.

Ø  Basit usule tabi olamayacaklar?
§  Kanuna göre basit usule tabi olamayacaklar. (GVK Md. 51)
Aşağıda yazılı olanlar, basit usulden faydalanamazlar:(*)
1.     Kollektif şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları;
2.     İkrazat işleriyle uğraşanlar;
3.     Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar;
4.     Bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar;
5.     Sigorta prodüktörleri;
6.     Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler;
7.     Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar;
8.     Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç);
9.     Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler;
10.  Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya işletmecileri; (Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç);
11.  Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibariyle veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunup bulunmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler.

§  95/6430 sayılı BKK ile basit usule tabi olamayacaklar.
Büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum, Diyarbakır, Sakarya ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisine alınan yerlerden, yeni bağlanan mahallelerle birlikte 2000 yılı genel nüfus sayımındaki nüfusu 30.000’den az olan yerler hariç) (1), mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde aşağıda belirtilen faaliyetleri yapan mükellefler 1 Mayıs 1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.
a.     Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar,
b.     Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar,
c.     İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar,
d.     Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar,
e.     Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler,
f.     Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler

§  8/5521 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına
      Alınan Mükellefler
      Zirai mahsul satın alarak bu mahsulleri kısmen veya tamamen tüketici
      dışında kalanlara satan ticaret erbabı 8/5521 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
      ile 01.01.1983 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirme kapsamına
      alınmışlardır.

§  92/2683 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler

Her türlü televizyon, video, radyo, teyp, müzik seti, disk-çalar, kamera, bilgisayar, soğutucu, çamaşır ve bulaşık makinesi, elektrikli süpürge, elektronik müzik aletleri, elektrikli dikiş makinesiile elektrikle çalışan benzeri eşyaların alım-satımı ve üretimi ile uğraşan mükellefler 92/2683 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınmışlardır.

Ø  Ortakların durumu?
§  Ortaklıklarda Aranacak Genel ve Özel Şartlar
                       1. Faaliyetin Ortaklık Halinde Yürütülmesi
§  Aynı işte ortak olarak çalışanların basit usulden yararlanmaları için taşımaları gereken genel ve özel şartlar; ortaklığa ait işyeri kirası ile iş hacmi ölçüleri dikkate alınarak belirlenir.
§  Ortaklardan birisi gerçek usule göre gelir vergisine tabi bulunan ortaklıklarda, diğer ortakların ticari kazancı, da gerçek usulde tespit olunur.
                       2. Faaliyetin Birden Fazla İşe Ortak Olunmak Suretiyle Yürütülmesi
§  Birden fazla ortaklığa ortak olunması halinde; basit usulden yararlanılması için aranacak genel ve özel şartların aşılıp aşılmadığı, o kişinin muhtelif ortaklıklardaki hissesine düşen iş yeri kirası ile iş hacmi ölçülerinin ayrı ayrı toplanması suretiyle belirlenir.
3. Faaliyetin Şahsi İş Yanında Başka İşe Ortak Olarak Yürütülmesi
§  Adi ortaklık halinde çalışan ve aynı zamanda diğer bir şahsi faaliyeti de bulunan mükellefin, basit usulden yararlanması için aranan genel ve özel şartlar, o kişinin şahsi iş yeri kirasına ve iş hacmine ortaklıktaki hissesine düşen miktarın ilavesi suretiyle belirlenir.

Ø  İşçi çalıştırılabilir mi?
§  Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kendi işyerlerinde bilfiil çalışmaları veya bulunmaları şarttır. Ancak, bu mükelleflerin işlerinde yardımcı işçi çalıştırmaları veya çırak kullanmaları bu şartı bozmayacaktır.

Ø  İşçi çalıştırmanın şartları nelerdir?
§  Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin yanında çalışan kişiler diğer ücretli olarak vergilendirilecektir. Diğer ücret kapsamında vergilendirilenler vergi karnesi almaya mecbur olduklarından, kazançları basit usulde vergilendirilen ticaret erbabının yanında çalışanların vergi karnesi almalarını ve karnelerinde yazılı vergileriniödemelerini temin etme yükümlülüğü bulunmaktadır.

Ø  Evrak düzeni nasıldır?
§  Belge Düzenlenmesinde Uyulacak Esaslar Basit usulde vergilendirilen mükellefler ikinci sınıf tüccarların tabi olduğu usul ve esaslar dahilinde belge düzenlemek durumundadırlar.
§  Belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenlemeleri,

§  Düzenlenen faturanın alıcıya ilişkin bilgiler yerine  “........ tarihli toplam hasılat”  ibaresinin yazılması, şeklinde kolaylık sağlanmış ve konuya ilişkin açıklamalar 215 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır.

§  Söz konusu uygulama aynı usul ve esaslar dahilinde 284 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 31.12.2013 tarihine kadar uzatılmıştır.

§  Bu imkandan yararlanmak isteyen mükellefler, müşterilerinin istemeleri halinde fatura veya perakende satış vesikası (dolmuş işletenler hariç) vermek zorundadırlar.

§  İktisadi Kıymetlerin Satışında Belge Düzenlenmesi Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin taşıt ve diğer sabit kıymetlerini satmaları dolayısıyla fatura düzenleme yükümlülükleri bulunmamaktadır.

§  Bu mükelleflerce yapılan taşıt satışlarının noter satış sözleşmesi ile, diğer sabit kıymet satışlarının ise söz konusu sabit kıymetleri satın alan mükellefler tarafından düzenlenecek gider pusulası ile tevsik edilmesi mümkündür.
          
Ø  Basit Usule tabi mükelleflerin muhasebe işlemleri nasıl olacaktır?                     
§  Basit usule tabi mükellefler üç aylık mal alış ve giderleri ile hasılatlarını gösteren belgeleri, (23x32,5) ebadında torba zarflara koyacaklardır.
§  Basit usule tabi mükellefler kullanacakları belgeleri ve zarfları bağlı oldukları oda veya birliklerden temin edeceklerdir.
§  Belgeleri ile zarfların basımı, dağıtımı, izlenmesi ve kayıtlarının tutulması işlemlerinin ilgili mesleki teşekküllerce yürütülmesi uygun görülmüştür.
§  Mesleki teşekküller kimlere hangi belgeleri verdiklerini, hangi belgelerin kendilerine iade edildiğini mükellefler itibariyle zimmetli kayıtlarında göstereceklerdir.
§   Mükelleflerin belge basımı için vergi dairelerinden izin almalarına gerek bulunmamaktadır.
§   Basımı yapılacak belgelerde Vergi Usul Kanunu ve ilgili mevzuatta yer alan asgari bilgiler ile özel işaret (amblem) bulunacaktır.
Belgelerin basımını yaptıracak ilgili mesleki teşekküller, basımını yaptıkları belgelerin en alt. kısmına dipnot şeklinde adı, adresi veya basımı yapan matbaa işletmesine ilişkin bilgileri yazdıracaklardır. İlgili mesleki teşekküller belgeleri teslim etmeden önce mükellefin adını, soyadını, varsa unvanını, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası ile iş adresini (motorlu taşıt işletenlerden taşıtın plakasını) belirten kaşenin basılmasını sağlayacaklardır.

Ø  Basit usulden  nasıl çıkılır?
§  Kendi istekleriyle
§  Naylon fatura, kullandığı veya düzenlediği tespit edilenler.
§  Basit usule tabi  olmanın şartlarından birini kaybedenler.

Ø  Basit usulden  çıkıldıktan  sonra yeniden basit usule dönülebilir mi?
§  (GVK Md. 46) 47. Maddedeki genel şartlara sahip olunmakla birlikte art arda iki dönem 48 maddede belirtilen iş hacminin altında kalanlar basit usule dönebilirler.
§  Geçici Madde 0081 : Basit usulde vergilendirmeye geçişte sürelerin hesabı
                             (Madde 15.06.2012 tarih ve 28324 sayılı Resmi Gazetede yayımlananı 6322                               Sayılı Kanun ile Eklenmiştir.)
                             46 ncı maddenin altıncı ve yedinci fıkralarında yer alan şartların tespitine                              1/1/2012 tarihinden itibaren başlanır.
§  (GVK 215 Tebliği) Gerçek Usulde Vergilendirilmeleri Nedeniyle Bir Daha Basit Usulden Yararlanamayacak Olan Mükellefler
                       Herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve gerçek usulde                                              vergilendirilen mükellefler bir daha hiçbir şekilde basit usulden yararlanamayacaklardır.
              Bu kişilerin aynı türden iş yapan eş ve çocukları da bu faaliyetleri nedeniyle basit usulden yararlanamayacaklardır.
Ø  Basit usule tabi olanlar vergi  kanunlarından muafmıdır?
§  Bu usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.
§  Ancak, basit usule tabi olan mükelleflerin teslimleri  KDV den istisna edilmiştir. (3065/17-4a)
“Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaf ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler,”
Bu nedenle, KDV beyannamesi vermeyeceklerdir.
§  Yine Gelir Vergisi Kanunun 94. Maddesinin birinci paragrafında, stopaj yapacaklar arasında  basit usulde vergilendirilen mükellefler sayılmadığından, muhtasar beyanname de vermeyeceklerdir.            
Ø  Basit Usulde beyanname nasıl verilir?
§  Gelir, sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret ise yıllık beyanname, mükellefin de imzası alındıktan sonra Şubat ayının 25. Günü akşamına kadar büroda görevli personel tarafından vergi dairesine verilecek veya gönderilecektir.
§  Ancak, mükelleflerin basit usulde vergilendirilen ticari kazancı ile birlikte diğer gelir unsurları varsa yıllık beyanname Mart ayı içinde verilecektir.

Ø  Verginin Ne Zaman Ödeneceği
§  01-25 Şubat 2013 tarihleri arasında verilecek yıllık beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisinin iki eşit taksitte ödenmesi gerekmekte olup; birinci taksitin Şubat sonuna kadar, ikinci taksitin ise Haziran sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir.

 KAYNAK:
1-     GVK Md. 46-51, geçici 81
2-     GVK 215, 254 no luTebliğler
3-     KDV 98 no lu Tebliğ
4-     GVK 73 no lu sirküler.
5-     BKK 95/6430, 8/5521, 92/2683


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder