v BASİT USÜLDE VERGİLENDİRME
Ø Basit usül nedir?
Basit
usul çok küçük esnafa sağlanan bir vergilendirme kolaylığıdır.
Bu
kapsamdaki esnaf, daha öncesinde, “götürü usul”
olarak vergilendirilmekte idi.
Bir evrak düzeni söz konusu değildi ve esnaf derecelendirme usulü ile
vergilendirilmekte idi.
Evrak düzeninin olmadığı bu sistem,
vergilendirme sistemine büyük zararlar yaratmakta idi.
Nitekim
215 no lu GV Tebliğinde şu açıklama yapılmıştır.
“Götürü usulde vergilendirilen mükellefler gerçek kazançları
üzerinden vergiye tabi olmadıklarından, zorunlu tutulmasına karşın satın
aldıkları mal ve hizmetler karşılığında belge almak için herhangi. bir gayret
göstermemektedirler. Bu özellikleri dolayısıyla ticari kazancın götürü usulde
tespiti yöntemi kayıt dışı ekonomiyi besler hale gelmiştir.
….
Buna göre; kayıt dışı
ekonominin kontrol altına alınması, belge düzeninin yerleştirilmesi ve
vergilendirmede gerçek kazancın esas alınmasının sağlanması amacıyla ticari
kazancın götürü usulde tespiti uygulaması kaldırılmıştır.”
Ve
4369 sayılı yasa ile 01/01/1999 tarihi itibarıyla götürü usul kaldırılmış,
basit usulde vergilendirme başlamıştır.
Ø Basit usule tabi olmanın şartları?
Basit
usule tabi olmanın iki türlü şartı vardır.
A) Basit usule tabi olmanın
genel şartları şunlardır:
1.
Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak
(İşinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat hastalık, ihtiyarlık,
askerlik, tutukluluk ve yükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici
olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş
sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına iş devam olunduğu takdirde,
bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.)
2.
İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması
halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı
büyükşehir belediye sınırları içinde (2013: 5.300 TL), diğer yerlerde ( 2013: 3.700 TL)
lirayı aşmamak.
3.
Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler
dolayısiyle gerçek usulde Gelir vergisine tabi olmamak.
B)
Basit usule tabi olmanın özel
şartları şunlardır.
1.
Satın
aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 6 (2013:
110.000 TL) milyar
lirayı aşmaması,
2.
1
numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde
elde ettikleri gayrisafi iş hasılatının
3 (2013: 37.000 TL) milyar lirayı aşmaması,
3.
1 ve 2
numaralı bentlerde yazılı işerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış
tutarı ile iş hasılatı
toplamının 6 (2013: 75.000 TL) milyar lirayı aşmaması.
Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar
hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan
emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili
bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek
alım satım hadleri uygulanır.
Ø Basit usule tabi olamayacaklar?
§ Kanuna
göre basit usule tabi olamayacaklar. (GVK Md. 51)
Aşağıda
yazılı olanlar, basit usulden faydalanamazlar:(*)
1.
Kollektif
şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları;
2.
İkrazat
işleriyle uğraşanlar;
3.
Sarraflar
ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar;
4.
Bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma
işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte
bulunanlar;
5.
Sigorta
prodüktörleri;
6.
Her türlü
ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler;
7.
Gayrimenkul
ve gemi alım satımı ile uğraşanlar;
8.
Tavassut
işi yapanlar (dayıbaşılar hariç);
9.
Maden
işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve
kiremit harmanları işletenler;
10. Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı
yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya işletmecileri; (Yapısı
itibariyle sürücüsünden başka ondört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan
taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç);
11. Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve Bakanlar
Kurulunca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir
belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir
alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibariyle veya sabit bir
işyerinde faaliyette bulunup bulunmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi
gerekli görülenler.
§ 95/6430
sayılı BKK ile basit usule tabi olamayacaklar.
Büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum, Diyarbakır, Sakarya ve 5216 sayılı
Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisine
alınan yerlerden, yeni bağlanan mahallelerle birlikte 2000 yılı genel nüfus
sayımındaki nüfusu 30.000’den az olan yerler hariç) (1),
mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde
aşağıda belirtilen faaliyetleri yapan mükellefler 1 Mayıs 1995 tarihinden
itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.
a.
Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar,
b.
Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar,
c.
İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar,
d.
Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım
işleriyle uğraşanlar,
e.
Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini
işletenler,
f.
Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler
§ 8/5521 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına
Alınan Mükellefler
Zirai mahsul satın alarak bu mahsulleri
kısmen veya tamamen tüketici
dışında kalanlara satan ticaret erbabı
8/5521 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile 01.01.1983 tarihinden itibaren gerçek
usulde vergilendirme kapsamına
alınmışlardır.
§ 92/2683 Sayılı BKK
ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler
Her türlü televizyon,
video, radyo, teyp, müzik seti, disk-çalar, kamera, bilgisayar, soğutucu,
çamaşır ve bulaşık makinesi, elektrikli süpürge, elektronik müzik aletleri,
elektrikli dikiş makinesiile elektrikle çalışan benzeri eşyaların alım-satımı
ve üretimi ile uğraşan mükellefler 92/2683 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınmışlardır.
Ø Ortakların durumu?
§ Ortaklıklarda Aranacak Genel ve Özel Şartlar
1.
Faaliyetin Ortaklık Halinde Yürütülmesi
§ Aynı işte ortak olarak çalışanların basit
usulden yararlanmaları için taşımaları gereken genel ve özel şartlar; ortaklığa
ait işyeri kirası ile iş hacmi ölçüleri dikkate alınarak belirlenir.
§ Ortaklardan birisi gerçek usule göre gelir
vergisine tabi bulunan ortaklıklarda, diğer ortakların ticari kazancı, da
gerçek usulde tespit olunur.
2.
Faaliyetin Birden Fazla İşe Ortak Olunmak Suretiyle Yürütülmesi
§ Birden fazla ortaklığa ortak olunması halinde;
basit usulden yararlanılması için aranacak genel ve özel şartların aşılıp
aşılmadığı, o kişinin muhtelif ortaklıklardaki hissesine düşen iş yeri kirası
ile iş hacmi ölçülerinin ayrı ayrı toplanması suretiyle belirlenir.
3. Faaliyetin Şahsi İş Yanında Başka İşe Ortak Olarak Yürütülmesi
§ Adi ortaklık halinde çalışan ve aynı zamanda
diğer bir şahsi faaliyeti de bulunan mükellefin, basit usulden yararlanması
için aranan genel ve özel şartlar, o kişinin şahsi iş yeri kirasına ve iş
hacmine ortaklıktaki hissesine düşen miktarın ilavesi suretiyle belirlenir.
Ø İşçi çalıştırılabilir mi?
§
Basit
usulde vergilendirilen mükelleflerin kendi işyerlerinde bilfiil çalışmaları
veya bulunmaları şarttır. Ancak, bu mükelleflerin işlerinde yardımcı işçi
çalıştırmaları veya çırak kullanmaları bu şartı bozmayacaktır.
Ø İşçi çalıştırmanın şartları nelerdir?
§
Basit
usulde vergilendirilen mükelleflerin yanında çalışan kişiler diğer ücretli
olarak vergilendirilecektir. Diğer ücret kapsamında vergilendirilenler vergi
karnesi almaya mecbur olduklarından, kazançları basit usulde vergilendirilen
ticaret erbabının yanında çalışanların vergi karnesi almalarını ve karnelerinde
yazılı vergileriniödemelerini temin etme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Ø Evrak düzeni nasıldır?
§
Belge Düzenlenmesinde Uyulacak Esaslar Basit usulde
vergilendirilen mükellefler ikinci sınıf tüccarların tabi olduğu usul ve
esaslar dahilinde belge düzenlemek durumundadırlar.
§
Belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir
fatura düzenlemeleri,
§
Düzenlenen faturanın alıcıya ilişkin bilgiler yerine “........
tarihli toplam hasılat” ibaresinin
yazılması, şeklinde kolaylık sağlanmış ve konuya ilişkin açıklamalar 215 Seri
No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır.
§
Söz konusu uygulama aynı usul ve esaslar dahilinde 284 Seri No.lu
Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 31.12.2013 tarihine kadar uzatılmıştır.
§
Bu imkandan yararlanmak isteyen mükellefler, müşterilerinin
istemeleri halinde fatura veya perakende satış vesikası (dolmuş işletenler
hariç) vermek zorundadırlar.
§
İktisadi
Kıymetlerin Satışında Belge Düzenlenmesi Basit usulde vergilendirilen
mükelleflerin taşıt ve diğer sabit kıymetlerini satmaları dolayısıyla fatura
düzenleme yükümlülükleri bulunmamaktadır.
§
Bu
mükelleflerce yapılan taşıt satışlarının noter satış sözleşmesi ile, diğer
sabit kıymet satışlarının ise söz konusu sabit kıymetleri satın alan
mükellefler tarafından düzenlenecek gider pusulası ile tevsik edilmesi
mümkündür.
Ø Basit
Usule tabi mükelleflerin muhasebe işlemleri nasıl olacaktır?
§
Basit usule tabi
mükellefler üç aylık mal alış ve giderleri ile hasılatlarını gösteren
belgeleri, (23x32,5) ebadında torba zarflara koyacaklardır.
§
Basit usule tabi
mükellefler kullanacakları belgeleri ve zarfları bağlı oldukları oda veya
birliklerden temin edeceklerdir.
§
Belgeleri ile zarfların
basımı, dağıtımı, izlenmesi ve kayıtlarının tutulması işlemlerinin ilgili
mesleki teşekküllerce yürütülmesi uygun görülmüştür.
§
Mesleki teşekküller
kimlere hangi belgeleri verdiklerini, hangi belgelerin kendilerine iade
edildiğini mükellefler itibariyle zimmetli kayıtlarında göstereceklerdir.
§
Mükelleflerin belge basımı için vergi
dairelerinden izin almalarına gerek bulunmamaktadır.
§
Basımı yapılacak belgelerde Vergi Usul Kanunu
ve ilgili mevzuatta yer alan asgari bilgiler ile özel işaret (amblem)
bulunacaktır.
Belgelerin basımını yaptıracak
ilgili mesleki teşekküller, basımını yaptıkları belgelerin en alt. kısmına
dipnot şeklinde adı, adresi veya basımı yapan matbaa işletmesine ilişkin
bilgileri yazdıracaklardır. İlgili mesleki teşekküller belgeleri teslim etmeden
önce mükellefin adını, soyadını, varsa unvanını, bağlı olduğu vergi dairesi ve
vergi kimlik numarası ile iş adresini (motorlu taşıt işletenlerden taşıtın
plakasını) belirten kaşenin basılmasını sağlayacaklardır.
Ø Basit usulden nasıl çıkılır?
§ Kendi
istekleriyle
§ Naylon
fatura, kullandığı veya düzenlediği tespit edilenler.
§ Basit
usule tabi olmanın şartlarından birini
kaybedenler.
Ø Basit usulden çıkıldıktan
sonra yeniden basit usule dönülebilir mi?
§ (GVK
Md. 46) 47. Maddedeki genel şartlara sahip olunmakla birlikte art arda iki
dönem 48 maddede belirtilen iş hacminin altında kalanlar basit usule
dönebilirler.
§ Geçici Madde 0081 : Basit usulde
vergilendirmeye geçişte sürelerin hesabı
(Madde
15.06.2012 tarih ve 28324 sayılı Resmi Gazetede yayımlananı 6322 Sayılı Kanun ile
Eklenmiştir.)
46 ncı maddenin altıncı ve yedinci
fıkralarında yer alan şartların tespitine 1/1/2012 tarihinden itibaren başlanır.
§ (GVK 215 Tebliği) Gerçek Usulde Vergilendirilmeleri Nedeniyle Bir
Daha Basit Usulden Yararlanamayacak Olan Mükellefler
Herhangi bir şekilde gerçek usulde
vergilendirilecek olanlar ve gerçek usulde vergilendirilen
mükellefler bir daha hiçbir şekilde basit usulden yararlanamayacaklardır.
Bu kişilerin aynı türden
iş yapan eş ve çocukları da bu faaliyetleri nedeniyle basit usulden yararlanamayacaklardır.
Ø Basit usule tabi olanlar vergi kanunlarından muafmıdır?
§ Bu usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul
Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz,
diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan
ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.
§ Ancak, basit usule tabi olan mükelleflerin teslimleri KDV den istisna edilmiştir. (3065/17-4a)
“Gelir Vergisi Kanununa
göre vergiden muaf esnaf ile basit usulde vergilendirilen mükellefler
tarafından yapılan teslim ve hizmetler,”
Bu nedenle, KDV beyannamesi vermeyeceklerdir.
§ Yine
Gelir Vergisi Kanunun 94. Maddesinin birinci paragrafında, stopaj yapacaklar
arasında basit usulde vergilendirilen
mükellefler sayılmadığından, muhtasar beyanname de vermeyeceklerdir.
Ø Basit Usulde beyanname nasıl verilir?
§
Gelir, sadece basit
usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret ise yıllık beyanname,
mükellefin de imzası alındıktan sonra Şubat ayının 25. Günü akşamına kadar
büroda görevli personel tarafından vergi dairesine verilecek veya
gönderilecektir.
§ Ancak,
mükelleflerin basit usulde vergilendirilen ticari kazancı ile birlikte diğer
gelir unsurları varsa yıllık beyanname Mart ayı içinde verilecektir.
Ø Verginin Ne Zaman Ödeneceği
§
01-25 Şubat 2013 tarihleri arasında verilecek yıllık beyannameler üzerinden
hesaplanan gelir vergisinin iki eşit taksitte ödenmesi gerekmekte olup; birinci
taksitin Şubat sonuna kadar, ikinci taksitin ise Haziran sonuna kadar ödenmesi
gerekmektedir.
KAYNAK:
1-
GVK Md. 46-51, geçici 81
2-
GVK 215, 254 no luTebliğler
3-
KDV 98 no lu Tebliğ
4-
GVK 73 no lu sirküler.
5-
BKK 95/6430, 8/5521, 92/2683
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder